แต่งเพลงต้องเข้าใจ Song Form

ในตอนนี้จะพูดถึง Song Form หรือ รูปแบบของเพลง หลายคนอาจจะทราบแล้วว่าเวลาฟังเพลงจะมี "ท่อนธรรมดา" "ท่อนส่ง" "ท่อนฮุค" ซึ่งสิ่งเหล่านี้รวมกันเป็น "รูปแบบของเพลง" วันนี้ผมจะมานิยามและดูรูปแบบกัน เพื่อช่วยในการ แต่งเพลง ครับ

1. Verse (ท่อนธรรมดา) : 

เป็นท่อนที่ให้ข้อมูลพื้นฐานของเนื้อหาเพลง

2. Chorus (ท่อนฮุค) :

• ท่อนที่มีการซ้ำ ร้องซ้ำ เล่นซ้ำ 
• เป็นส่วนที่มีประเด็นหลักของเพลง (Central Idea)
• เป็นส่วนที่แสดงการเคลื่อนที่ของเพลงไปอีกระดับ
• ทุกคนร้องได้ (มักจะซ้ำและคนจะร้องตามได้) พูดง่ายๆก็คือ "ติดหู" นั่นเอง

3. Bridge (ท่อนสะพาน ท่อนส่ง) :

เป็นตัวเชื่อมระหว่างระหว่างท่อน (อาจท่อน Verse กับ Verse หรือ Verse กับ Chorus)

      โดยในแต่ละองค์ประกอบจะต้องมีโครงสร้างเหมือนกัน ทำนอง จำนวนคำ เหมือนกัน คล้ายกันเช่น ในทุก Verse ในเพลงจะต้องเหมือนกันทั้งรูปแบบทำนอง จำนวนคำ ถ้ามีต่างกันบ้างหรืออย่างไรให้ระบุแยกเป็น Verse 1 หรือ Verse 2 นั่นเอง
ถ้าเราจะ แต่งเพลง ก็จะนำองค์ประกอบต่างๆเหล่านี้มารวมกันเป็น รูปแบบเพลง (Song form)

รูปแบบเพลงที่มีใช้กันทั่วไปคือ

ปล. ผมจะใช้คำภาษาอังกฤษเป็นหลักนะครับ

Verse/Chorus/Verse/Chorus
หรือก็คือ
ท่อน A/ท่อน B/ท่อนฮุค นั่นเอง เช่น

" เพลง ไม่ให้เธอไป ของ Potato

(Verse)

จากนาที ที่เธอ บอกลาจากฉันไป
เพราะอะไร เหตุใด ไม่เข้าใจ
ว่าทำไมต้องมาทิ้งกัน

  

(Verse)

อยากจะดึง รั้งเธอ กอดเธอให้เนิ่นนาน
เพื่อให้ความทรงจำของวันวาน
ทำให้เราได้กลับมารักกัน

(Chorus)

ไม่ให้เธอไป ต้องเสียอะไร แค่ไหน ยังไง เท่าไร

เสียเธอไป ไม่รู้จะทนอ้างว้าง ได้นานเท่าไร

ไม่ให้เธอไป บอกฉันสักคำ แค่ไหนที่เธอต้องการ

ฉันจะทำ เพื่อขอให้เธอเปลี่ยนใจ

แค่เพียงเธอไม่ไป รักใคร..."

Verse 1/Verse 2/Bridge/Chorus (ใน 1 รอบ)
หรือก็คือ
ท่อน A/ท่อน B/ท่อนส่ง/ท่อนฮุค นั่นเอง
จะเห็นว่ารูปแบบนี้ จะมีในเพลงไทยทั่วไป เช่น 

" เพลง ย้ำ ของ Bodyslam

(Verse 1) ยังไม่เคยลืม ยังไม่เคยเลือน มันก็คงเป็นเหมือน เรื่องค้างคา

 

(Verse 2) เราต้องจำจาก ทั้งที่เรายังรัก แล้วเราต้องร่ำลา

  

(ฺBridge) ไม่หวั่นไหว แม้ใจจะสุดเหงา
อยากให้เรามั่นคงอยู่อย่างนี้ เก็บไว้หัวใจที่มี ได้ไหม

  

(Chorus) ฉันอยากจะย้ำ อีกสักครั้ง ให้เธอฟังฉัน อีกสักครั้ง
แต่อยากจะย้ำ อยากจะย้ำ จนเธอนั้นมั่นใจ ถึงต่อให้นาน อีกนานสักเท่าไร
ก็อยากให้เชื่อใจ ว่าฉันรออยู่ และฉันจะรอต่อไป อย่างที่ได้เคยบอกไว้ จะรอเธอ..."

อาจจะมีท่อน Bridge อีกท่อนที่แตกต่างออกไป อาจะเรียกว่า Bridge 2 เพื่อเชื่อมท่อน Chorus กับ Chorus ในตอนท้าย ที่บางคนเรียกว่าท่อน Solo เช่นในเพลง

" เพลง เงียบๆคนเดียว ของ เบิร์ด ธงไชย

...(Bridge 2)ใครจะดีจะร้ายยังไง ฉันไม่ต้องการฟัง
อยากจะปลดปล่อยทุกทุกอย่าง
อยากอยู่ลำพัง อยากอยู่คนเดียว
..."

Verse/Verse/Bridge/Verse (ใน 1 รอบ)

ในรูปแบบนี้อาจจะดูยากนิดนึง แต่ในรูปแบบนี้ ในท่อน Verse มักจะใส่คำสำคัญ หรือ ชื่อเพลงไว้... แต่คนมักจะสับสนคิดว่าท่อนที่ต่อจากท่อน Verse คือ Chorus หรือท่อนฮุค แต่เป็นท่อนที่ไม่ได้ติดหู หลังจบส่วนนี้จะรู้สึกไม่สมบูรณ์ต้องปิดท้ายด้วย Verse อีกท่อน (เพราะ Bridge เป็นสะพานถ้าไม่มีที่ลงก็ไม่รู้สึกจบ) เพลงรูปแบบนี ได้แก่

" เพลง Home ของ ธีร์ ไชยเดช

(Verse) ดอกไม้ ประตู แจกัน ดินทรายต้นไม้ใหญ่
แก้วน้ำ จานชาม บันได โคมไฟที่สวยงาม
ขอบรั้วและริมทางเดิน ต้นหญ้าอยู่ในสนาม
บ้านนี้จะมีความงามได้ถ้ามีเธอ

 

(Bridge) เพราะเธอคือที่พักพิง คือทุกสิ่งที่มีความหมาย
เมื่อเธออยู่ เคียงชิดใกล้ เรื่องร้ายใดๆ ไม่เกรง
แม้ข้างนอกจะต้องเจอะกับเรื่องราวที่ใครข่มเหง
แต่ฉันเอง ไม่คิดกลัว

 

(Verse) จากพื้นดินชนเพดานนั้นมีความหวานอยู่
เพราะรู้ว่าฉันมีเธอคอยเป็นที่พักใจ
จะรอคอยฉันจริง ๆ เป็นหลักพึ่งพิงสุดท้าย
จะล้มตัวลงเอนกายที่บ้านของฉัน ..."

จะเห็นว่าในท่อนธรรมดา Verse มีกล่าวถึงคำสำคัญของเพลงคือ "บ้าน" อยู่นั่นเอง

นอกจากรูปแบบเหล่านี้ยังมีรูปแบบ (Song Form) อื่นอีก อันที่จริงก็แล้วแต่จะแต่งเพลงเลยครับ แต่หลักๆที่ใช้กันทั่วไปก็จะมีประมาณ 3 อย่างดังกล่าวไว้ด้านบน แล้วก็ ท่อนส่ง หรือ Bridge ก็ควรจะเป็นเหมือนสะพาน ควรมีท่อนก่อนและหลังเสมอครับ

การกำหนดเนื้อหาที่เขียนใน Box มาใส่ใน Song Form
(ถ้าใครยังไม่ได้อ่านตอนที่กล่าวถึงการสร้างเนื้อหาเพลงโดยใช้กล่อง กดเข้าไปดูที่นี่เลยครับ แต่งเพลงให้มีไดนามิคด้วยกล่อง)

ในการกำหนดไม่ใช่เรื่องยุ่งยากอะไรครับ เพราะจากเรื่องเนื้อหาที่อยู่ใน Box ทั้ง 3 นั้น มีระดับของเนื้อหาที่ไล่ลำดับต่างกันอยู่แล้ว ซึ่งเราจะสามารถกำหนด ระดับต่างๆไว้ใน Song Form ได้ตามต้องการ

ซึ่งโดยส่วนใหญ่

• Box 1 ที่มีเนื้อหาพื้นฐานของเพลง หรือ จุดเริ่มต้นของเรื่อง จะอยู่ที่ Verse และ  
• Box 3 ที่เป็น Central Idea หรือประเด็นสำคัญ จะอยู่ที่ Chorus (ในกรณีที่มี Chorus ถ้าไม่มี Chorus ประเด็นสำคัญอาจอยู่ที่ Verse หรือ Bridge ก็เป็นได้นั่นเอง) ส่วน  
• Box 2 ก็แล้วแต่จะจัดครับ อาจอยู่ที่ Verse, Bridge, Verse รอบสอง ก็ได้ครับ

   เมื่อกำหนดเนื้อหา กับ Song Form ได้เรียบร้อย เราก็จะได้เหมือนเป็น Template หรือ แผนแบบ ที่ช่วยให้เราแต่งเพลงในส่วน เนื้อเพลง ทำนอง ได้ครับ